Yönetim; başkaları aracılığıyla iş görme veya amaçlara ulaşma faaliyetlerinin bütünü olarak tanımlanmaktadır. Bir işletme ele alındığında mevcut kaynaklar girdi olarak, mal veya hizmetler de çıktı olarak belirlenir. Teknik anlamda girdilerin çıktılara dönüşmesi için yapılan tüm faaliyetler yönetim süreci olarak nitelenmektedir. Bu sürecin başarılı bir şekilde tamamlanması için yöneticiler tarafından 4 ana başlıkta belirtilen faaliyetlerin yerine getirilmesi gerekmektedir. Yönetim Fonksiyonları (işlevleri) olarak tanımlanan bu faaliyetler sırasıyla; Planlama, Örgütleme, Yönlendirme ve Kontrol olarak gruplandırılmıştır. [1]
- PLANLAMA
Planlama; geleceğe yönelik belirli bir süreyi kapsayan planlara ulaşmak için yapılan seçim ve karar verme faaliyetleridir. [1] Şirketler amaç ve hedeflerini belirleyip onlara ulaşmak için farklı çeşitlerde planlar yaparlar. Bu planlar süre açısından; kısa, orta ve uzun vadeli, hazırlanma düzeyi açısından stratejik, taktik ve operasyonel olarak ayrılabilir. [1]
Pandemi, şirketlerin üretim, finans, satış-sipariş, hammadde tedarik, işgücünü koruma süreçleri için yapılan hemen hemen tüm planlama faaliyetlerini etkilemiştir. Hem süre açısından hem de hazırlanma düzeyi açısından yapılan planlar, özellikle pandemi sürecindeki belirsizliklerden dolayı daha dinamik ve esnek şekilde hazırlanmaya başlanmıştır. İşletmelerin anlık olarak değişen siparişlere ve hammadde tedarik problemlerine karşı hızlı uyum sağlama ihtiyacı daha belirgin olmuş ve bu süreçte yalın işletmeler avantajlı konumda olmuştur. Ayrıca hastalığa yakalanan çalışanların yerine yapılacak rotasyon faaliyetleri artmış, bu da işletmelerin çalışanlarının gelişimlerine ve yedekleme planlarına vermesi gereken önemi ortaya çıkarmıştır.
2. ÖRGÜTLEME
Örgütleme; amaçlara uygun olarak yapılan planların başarıya ulaşmasını sağlayacak işletme yapısını kurma faaliyetleridir.[1] Örgütlenme süreci işlerin gruplandırılmasını, emir-komuta zincirinin oluşturulmasını, yetki-sorumlulukların tanımlanmasını, işgücünün belirlenmesi ve çalışanların seçilerek görevlere atanmasını içerir. [2]
Pandemi sürecinde işletmeler işgücünü kaybetmemek ve salgın risklerini en aza indirgemek için kademeli olarak evden çalışma faaliyetlerine başlamışlardır. Bu faaliyet düzeninde, uzaktan yapılabilecek işler ve işletme içinde yapılması zorunlu işler belirlenmiş ve çalışanlar bu iş tiplerine göre görevlendirilmiştir. Ayrıca uzaktan çalışma faaliyetleri sırasında fiziki olmak yerine çevrimiçi toplantı, eğitim vs. çalışmalar yapılması işlerin yapılma biçimini değiştirmiştir.
Uzaktan çalışma faaliyetleri sırasında emir-komuta zincirinin sağlıklı çalışması ve yetki devri ihtiyaçlarının kesintiye uğramaması konularında yönetici liderlerin yetkinliklerinin önemli daha çok ortaya çıkmıştır. Bunun yanında uzaktan çalışma ile iş süreçlerin elektronik araçlarla entegrasyonu artmış ve bu çalışma biçime ayak uydurabilecek çalışanlara ihtiyaç duyulmuştur. [3]
3. YÖNLENDİRME
Yönlendirme; amaçlara uygun olarak yapılan planların başarıya ulaşmasını sağlamak için çalışanların görevleri en doğru ve verimli şekilde yapması için idare etme faaliyetleridir. [1] Literatüre göre yönlendirme fonksiyonun etkin yapılmasını etkileyen; motivasyon, liderlik, iletişim ve güç olmak üzere dört temel kavram bulunmaktadır. Buradan yönlendirme faaliyetlerinin; yapılacak işlerden çok çalışanlara odaklı faaliyetler olduğu görülmektedir.
Pandemi koşullarının yönlendirme faaliyetlerine etkisine bakılacak olursa bu dönemde; çalışanların iş yerlerinden ve sosyal hayatlarından uzaklaşma kaynaklı motivasyonlarının düştüğü, yöneticilerin işletmeleri ve çalışanları en az zararla pandemi sürecinden çıkaracak kararları alma ve yönlendirme faaliyetlerini eksiksiz ve doğru yapabilmesi için liderlik yetkinliklerine olan ihtiyaçlarının arttığı, uzaktan çalışma sürecinde yöneticilerle çalışanların arasında iletişim kanallarının açık ve etkili olması gerekliliği ortaya çıkmıştır.
Pandemi koşullarındaki belirsizlik ve evlerde kalma durumları çalışanların motivasyonları üzerinde olumsuz etkiye yol açmıştır. Bu olumsuz etkiyi en aza indirmek için yönetici liderlerin ve işletmelerin çalışanlara, kendilerini değerli hissettirecek faaliyet ve etkinliklerin yapılması gerekliliği doğmuştur. Burada çevrimiçi eğitimler, söyleşiler, iletişim toplantılarının düzenlenmesi vb. faaliyetler ön plana çıkmıştır.
Ayrıca çalışanların kendilerini değerli ve güvende hissetmesini sağlamak için işletmelerin bünyesinde salgınla alakalı aldıkları tedbirlerin yanında çalışanlarına ve ailelerine yönelik hazırlanan sağlık paketleri de motivasyon arttırıcı faaliyetler olarak ortaya çıkmıştır.
4. KONTROL
Kontrol; belirlenen amaçlara hangi oranda ulaşıldığı araştırma ve gerektiğinde düzeltici tedbirler alma faaliyetleridir.[1] Pandemi dönemi, planlanan işlerin hangi oranda yapıldığının denetlenmesi faaliyetlerine negatif yönde etki etmiştir. Özellikle işletmelerde bazı ekiplerin evden bazılarının da fiziki olarak çalışmalara devam etmesi yönetici liderlerin kontrol etme faaliyetlerinde zorlanmalarına neden olmuştur. Burada yukarıda da bir çok noktada belirtildiği gibi, yönetici liderlerin denetleme faaliyetleri hakkında tecrübe, bilgi ve yetkinlikleri en önemli konu olarak görülmektedir.
Ayrıca pandemi süreci yönetici liderleri; “kişi odaklı takip” yerine “iş odaklı takip” yapmaya yönlendirmiştir. Kontrol yöntemlerinin dijital ve uzaktan çalışma faaliyetlerine göre yeniden düzenlenmesi gerekliliği ortaya çıkmıştır.
KAYNAKÇA
[1] Paşaoğlu, D. ve diğ., Yönetim ve Organizasyon, Anadolu Üniversitesi Açıköğretim Fakültesi Ders Kitabı, ISBN 978-975-06-1606-8, 2013
[2] Küskü Akdoğan, F., Yönetim ve Organizasyon Ders Sunumu, 2020
[3] Akbaş Tuna, A., ve Çelen, O., İşletmelerin İnsan Kaynakları Yönetimi Uygulamaları Üzerinde Covid-19 Pandemisinin Etkileri, OPUS Uluslararası Toplum Araştırmaları Dergisi, ISSN:2528-9527, 2020
[4] Kapak sayfası; https://www.qualitymag.com/articles/96229-a-pandemic-is-no-match-for-industry-40